interview met Michael Mann door Jason Francis

Michael Mann is natuurkundige, klimatoloog en wereldberoemd expert op het gebied van klimaatverandering. Hij was medewerker aan het Derde Wetenschappelijke Evaluatierapport van het invloedrijke Intergouvernementele Panel inzake Klimaatverandering (IPCC ) in 2001. Samen met de voormalig Amerikaanse vice-president Al Gore was het IPCC ontvanger van de Nobelprijs voor de Vrede in 2007, die, zo gaf het IPCC toe, te danken was aan de bijdragen van Michael Mann en vele anderen. Mann is hoogleraar Meteorologie aan de Pennsylvania State University en directeur van het Earth System Science Center van de universiteit. Jason Francis interviewde Michael Mann voor Share International.

Share International: Hoe kunnen klimaatwetenschappers er redelijkerwijs zeker van zijn dat de Aarde opwarmt en dat dit grotendeels te wijten is aan antropogeen, of menselijk, handelen?
Michael Mann: Het is letterlijk gebaseerd op twee eeuwen oude eenvoudige natuur- en scheikunde: allereerst het broeikaseffect – het feit dat bepaalde gassen in de atmosfeer, zoals CO2 (dat vrijkomt bij de verbranding van fossiele brandstoffen) het onderste deel van de atmosfeer en het oppervlak van de Aarde opwarmen. Wetenschappers uit het begin van de 19de eeuw, zoals Joseph Fourier, begrepen het broeikaseffect. We weten al twee eeuwen dat deze gassen de planeet opwarmen. Het feit dat we de concentratie van deze gassen aan het verhogen zijn door verbranding van fossiele brandstoffen is onbetwistbaar. Voor het eerst in miljoenen jaren zijn we nu de drempel van 400 deeltjes per miljoen (ppm) CO2 in de atmosfeer gepasseerd. We zijn bezig met een ongecontroleerd experiment met de Aarde – het feit dat we weten dat het broeikaseffect fundamentele natuur- en scheikunde is en dat we het broeikaseffect aan het vergroten zijn door verbranding van fossiele brandstoffen. Wat we niet zouden kunnen uitleggen is als de planeet niet zou opwarmen.
We hebben ook allerlei metingen: thermometers uit de hele wereld, met meer dan een eeuw aan gegevens, andere soorten bewijsmateriaal uit grondboringen, waarmee we feitelijk de oppervlaktetemperatuur terug in de tijd kunnen schatten. Er is bewijs voortkomend uit de bloei van verschillende bloemsoorten; nieuwe soorten vogels; metingen van de stijging van de zeespiegel, metingen van de afname van het sneeuwdek in de winter op het noordelijk halfrond. We hebben letterlijk tientallen soorten bewijs die een heel duidelijk beeld schetsen van een Aarde die aan het opwarmen is en een klimaat dat geheel volgens de verwachting aan het veranderen is, wanneer we doorgaan de concentraties van broeikasgassen te verhogen door verbranding van fossiele brandstoffen en andere activiteiten.

Stijgende CO2-niveaus
SI: Hoe hoog zullen de CO2- niveaus naar verwachting stijgen als het niveau van koolstof die in de lucht wordt gepompt, onverminderd blijft?
MM: Er is in wezen geen limiet. Als je maar ver genoeg teruggaat in de tijd, honderd miljoen jaar geleden, tot het vroege Krijt, was er een periode waarvan we weten dat de CO2-niveaus waarschijnlijk enkele malen hoger waren dan ze nu zijn, in de duizenden deeltjes per miljoen. Al die CO2 raakte langzaam bedekt ten gevolge van natuurlijke processen. De CO2-concentratie daalde langzaam toen al die koolstof werd begraven in de vorm van organisch materiaal dat zijn weg naar een plek onder het aardoppervlak vond die diep genoeg was, om uiteindelijk omgezet te worden in fossiele brandstoffen – olie, aardgas en steenkool. Wat we doen is het winnen van al die koolstof die over een periode van honderd miljoen jaar door de Aarde werd begraven en het in een periode van honderd jaar terug in de atmosfeer brengen – een miljoen maal sneller.
Als we doorgaan op deze koers, is er in wezen geen reden waarom we de CO2-niveaus niet weer kunnen terugbrengen in de buurt van waar ze ten tijde van het vroege Krijt waren — duizend deeltjes per miljoen. Met het huidige tempo van de verbranding van fossiele brandstoffen is het een kwestie van decennia dat we de 450 ppm drempel zullen passeren, waarschijnlijk binnen de komende paar decennia. De meeste wetenschappers die de gevolgen van de klimaatverandering bestuderen, zullen u vertellen dat als we die drempel van 450 ppm passeren, waarvan de modellen ons voorspellen dat het gaat om een opwarming van de Aarde met 2 graden Celsius ten opzichte van het pre-industriële tijdperk, we de schadelijkste en waarschijnlijk onomkeerbare veranderingen in het klimaat zullen zien…

Stabilisatie van de CO2-niveaus
SI: Wat is een veilig niveau waarop CO2 moet worden gestabiliseerd, dat ook haalbaar is?
MM: Er zijn een aantal wetenschappers als James Hansen, voormalig directeur van het NASA Goddard Institute for Space Studies, die hebben betoogd dat we CO2- niveaus moeten terugbrengen naar 350 ppm, waar ze een paar decennia geleden waren, willen we een potentieel gevaarlijke stijging van de zeespiegel en andere effecten op ons klimaat voorkomen. Het is een argument dat gebaseerd is op het klimaat en CO2-niveaus van miljoenen jaren geleden, met als argument dat toen het CO2-niveau in de atmosfeer hoger was dan 350 ppm, de veranderingen in het klimaat veel groter waren dan alles wat we tot nu toe gezien hebben. Dus zouden we zeker veel grotere veranderingen – het smelten van de ijskappen, enz. – kunnen verwachten, zelfs als we CO2-niveaus blijven aanhouden die een paar decennia geleden heersten. Het terugbrengen van CO2-niveaus naar 350 ppm zou natuurlijk vereisen dat we niet alleen snel stoppen met het verbranden van fossiele brandstoffen voor energie, maar ook dat we technologie gebruiken zoals het opvangen van CO2 uit de lucht. Dat zou een dure aangelegenheid zijn.
Er is nog geen wetenschappelijke consensus dat we de CO2-niveaus zo ver terug moeten brengen om gevaarlijke effecten op onze planeet te voorkomen. De meeste wetenschappers die de gevolgen van de klimaatverandering bestuderen, zullen zeggen dat we vrijwel zeker de opwarming van de Aarde moeten stabiliseren tot onder de 2 graden Celsius ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. We zijn al ongeveer halverwege. Het blijkt dat wanneer we doorgaan met de verbranding van fossiele brandstoffen zoals nu, we de drempel van 450 ppm CO2 in onze atmosfeer binnen enkele decennia zullen passeren.
De klimaatmodellen vertellen ons dat dat CO2-niveau ons op het niveau zal houden van die gevaarlijke menselijke verstoring van het klimaatsysteem van 2 graden Celsius. Als we de CO2-concentraties beneden 450 ppm willen stabiliseren, dan moeten we er volgens sommige berekeningen voor zorgen dat onze koolstofuitstoot binnen de komende paar jaar piekt en die in de komende tien jaar met enkele procenten per jaar reduceren. Als we dat doen, kunnen we CO2-concentraties waarschijnlijk beneden de 450 ppm houden en is er een goede kans dat we echt gevaarlijke en mogelijk onomkeerbare veranderingen in ons klimaat kunnen voorkomen. Maar er rest niet heel veel tijd meer om dat te doen. En het zou de marktmechanismen vereisen die ons drastisch van fossiele brandstoffen weg zouden leiden naar alternatieve energieproductie, waaronder hernieuwbare energiebronnen zoals zonne-, wind- en geothermische energie, samen met andere potentiële energie-technologieën. Het komt erop neer dat, als we niet van fossiele brandstoffen afstappen en voor energie een beroep op fossiele brandstoffen blijven doen, we ons binnen enkele decennia vastleggen op gevaarlijke veranderingen in ons klimaat.

Betrokken raken
SI: Wat kunnen mensen doen om de campagne tegen de klimaatwetenschap te overwinnen en hun volksvertegenwoordigers opdragen om meer te doen?
MM: Er is veel dat mensen kunnen doen. Er is veel desinformatie gestimuleerd door de lobby van de industrie in de vorm van advertenties, brieven aan kranten en blogposts. Het is dus belangrijk dat mensen zelf hun buren, vrienden, familie en gemeenschappen informeren door het schrijven van brieven aan kranten over de feitelijke bewijzen en risico’s van klimaatverandering en naar buiten brengen hoe dat een effect kan hebben op je eigen gemeenschap. Schrijf uw vertegenwoordigers op regionaal- en landelijk niveau, omdat zij zich aan de ontvangende kant bevinden van een enorme hoeveelheid lobby’s van groepen met speciale belangen in fossiele brandstoffen. Als ze niets van de burgers zelf horen, weten we wiens belangen ze vertegenwoordigen. En dat zullen niet de belangen van het volk zijn. Het zullen de beperkte belangen van de vervuilers zijn.
Burgers moeten hun stem laten horen door het schrijven van brieven aan hun vertegenwoordigers in het parlement; door simpelweg het probleem te bespreken met hun vrienden en buren, door het organiseren van en deelnemen aan acties vanuit de basis om druk te zetten op de beleidsmakers om onze belangen te vertegenwoordigen in plaats van de belangen van de vervuilers. Doe wat je kunt om ervoor te zorgen dat politici verkozen worden die bereid zijn om onze zorgen te vertegenwoordigen, in plaats van die van het bedrijfsleven en de speciale belangen. Dus je moet stemmen. En je moet ervoor zorgen dat je vrienden en buren stemmen. Je moet alles doen wat je kunt om druk te zetten op onze beleidsmakers om het juiste te doen.
Er zijn veel vrijwillige acties waaraan we mee kunnen doen om onze uitstoot van koolstof te helpen verminderen, zoals recycling, hergebruik en het minderen van onze consumptie – de aankoop van meer energie-efficiënte apparaten, gebruik van herbruikbare boodschappentassen, het kopen van elektrische en hybride voertuigen, met openbaar vervoer reizen. Er zijn zoveel dingen die we kunnen doen en veel ervan zijn ‘laaghangende vruchten’. In feite zijn het vaak gunstige alternatieven, omdat ze niet alleen onze koolstofuitstoot verlagen, maar ons ook gezonder maken, zoals naar het werk fietsen. Energie-efficiënte apparaten besparen ons geld.
We moeten al deze vrijwillige maatregelen toch al nemen, maar helaas, vrijwillige maatregelen alleen zijn niet genoeg. Als er geen marktmechanisme bestaat (zoals een koolstofbelasting of ‘cap-and-trade’ wetgeving ) om een prijskaartje te hangen aan de schade die wordt aangericht door het verbranden van fossiele brandstoffen en de uitstoot van koolstof in de atmosfeer, als we geen beleid maken om een prijs te hechten aan koolstof in de markt, bieden we geen structerele stimulans om ons te helpen de overgang te maken uit onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. De enige manier waarop we uitgebreide klimaatwetgeving gaan aannemen, is ervoor te zorgen dat we vertegenwoordigers in het parlement en in andere instellingen van de wetgevende macht verkiezen die goed op de hoogte zijn.

Zie voor meer informatie: www.realclimate.org; climatechange 2013.org; michaelmann.net; thehockeystick.net; direpredictions.com

Jason Francis is medewerker van Share International en woonachtig in Massachusetts, VS.