“Schoonheid schuilt in bewuste samenwerking”*

boekbespreking door McNair Ezzard

Een vluchtige beschouwing van onze wereld toont een hoeveelheid problemen die onoverkomelijk lijkt – armoede, oorlog, hongersnood en vernietiging van het milieu. We zijn zozeer geconditioneerd tot zelfvernietiging dat een optimistische kijk op de toekomst ver te zoeken is. Een betere wereld lijkt net zo vluchtig als ochtendmist die in het zonlicht verdwijnt.
In zijn tiende boek, De Kunst van Samenwerking, weerlegt de Britse auteur Benjamin Creme deze pessimistische zienswijze. Voor degenen die de toekomst met angst tegemoet zien is De Kunst van Samenwerking een handleiding voor hoop, die ons toont wat onze uitdagingen zijn en welke stappen we kunnen zetten om ze te overwinnen. Volgens Creme zijn onze huidige problemen de gevolgen van een stervend systeem. De oude politieke en economische structuren storten ineen – maar in de verte wacht ons een nieuwe beschaving. Hoe komen we van hier naar daar? De weg, zegt Creme, is samenwerking.
Creme leidt een ontnuchterende analyse van onze problemen in met twee inspirerende artikelen van zijn Meester, die beide over samenwerking gaan. In het eerste artikel, waar het boek zijn titel aan ontleent, spreekt Creme’s Meester over samenwerking als de sleutel tot onze redding. Misschien denkt u dat zoiets simpels als leren samenwerken weinig effect heeft, maar in Zijn visie is dit het simpele antwoord op onze problemen en zal het leiden tot een beter leven voor alle mensen. “[A]lleen door samenwerking”, zegt hij, “zal de mens de ware kunst van het leven leren… Samenwerking zal de nieuwe beschaving opbouwen, de nieuwe wetenschap onthullen, het nieuwe begrip openbaren. Zo zullen de mensen samen groeien in de ontdekking van hun goddelijkheid. Zo zullen zij de vreugde en het geluk kennen van zulke saamhorigheid” (blz. 2).
Het antwoord is simpel, maar voor ons moeilijk te begrijpen. Er is een barrière die ons ervan weerhoudt het belang van samenwerken te begrijpen. Deze barrière is een diepgewortelde materialistische zienswijze die zich weerspiegelt in een wedijverige houding ten opzichte van vrijwel elk aspect van het leven – binnen het gezin, tussen groepen en op het internationale vlak tussen landen. Het begint zeer vroeg in de jeugdjaren wanneer we leren om te wedijveren om de genegenheid van onze ouders en naarmate we opgroeien wordt het versterkt door de invloed van onze maatschappelijke en economische structuren. Creme zegt: “Wedijver is tegenwoordig zó algemeen geaccepteerd. Het is de essentie van onze politieke en economische systemen” (blz. 5).
Wedijver staat niet op zich. Het is gebouwd op een basis van angst, die ten grondslag ligt aan onze gehele benadering van het leven. We denken dat er niet genoeg is om in ons onderhoud te voorzien. Dat de schepper geen rekening heeft gehouden met onze behoeften. Dus grijpen we wat we kunnen en nemen meer dan we nodig hebben, zowel individueel als collectief. Hierbij verliest iedereen, want ons streven naar meer, gekoppeld aan overbevolking en een afnemende hoeveelheid hulpbronnen, heeft ons in een impasse gebracht.
Creme vertelt ons dat we een nieuwe benadering moeten kiezen, willen we ons van angst en wedijver naar samenwerking kunnen bewegen. Deze nieuwe benadering vraagt om samendelen. Hij zegt dat Maitreya ons zal zeggen: “Vertrouw op Mij, vertrouw op het leven, vertrouw op jezelf, vertrouw op de God binnenin je en deel de hulpbronnen van de wereld” (blz. 18). Wanneer de mensheid samendelen als de weg voorwaarts accepteert en rechtvaardigheid creëert, zal wedijver tot een einde komen en zal een hernieuwd vertrouwen in het leven ons ten deel vallen.
Maitreya en de Meesters zullen ons laten zien wat ware samenwerking inhoudt. Zoals Creme’s Meester zegt: “De Meesters, jullie Oudere Broeders, weten heel goed wat samenwerking is. In alles wat Zij doen, speelt samenwerking een centrale rol. Het zou niet anders kunnen in de geopenbaarde Broederschap, waar de ziekte van wedijver onbekend is. Het is Onze vurige wens dat de mensen de kunst van samenwerking leren en voor dit doel zullen Wij optreden als mentoren en onderrichten door Ons voorbeeld.” (blz. 2)
We hoeven echter niet op Maitreya te wachten. We kunnen nu al beginnen met samenwerken. Het is misschien niet gemakkelijk, met name voor volwassenen, die vastzitten in hun geijkte patronen. Het is eenvoudiger voor kinderen, die door hun ouders kunnen worden gevormd en onderwezen over samenwerking, zegt Creme. Maar veel keus hebben we niet. Of we leren samen te werken, óf we treden een betreurenswaardige toekomst tegemoet.

Eenheid
Woorden als eenheid en liefde zijn heel populair in het nieuwetijds jargon, terwijl mensen zich zelden bewust zijn van hun diepere betekenis. Maar wanneer men leert over eenheid in de context die door Creme gepresenteerd wordt, zal de lezer inzien dat eenheid een heilig denkbeeld is. Zelfs meer dan een denkbeeld, het is de realiteit. Zij die het ervaren, zijn gezegend met een eigenschap die voortkomt uit het Denken van God. Wanneer eenheid tot volledige bloei komt, is het schoonheid, schrijft Creme. Wij zijn één. Het bewijs hiervoor ligt in het feit van de onderlinge verbondenheid van alle atomen. En we zijn allen opgebouwd uit de materie van deze atomen. Dat is de reden dat niets in de kosmos afgescheiden kan zijn. “In de hele kosmos bestaat alleen de atomaire structuur. Daar komen we vandaan,” schrijft Creme. “Dat is, zoals de Meester zegt, ‘de Bron van ons Wezen’” (blz. 178). Wanneer wij om ons heen kijken, zien we een verscheidenheid aan vormen. Maar door verkeerde conditionering denken we dat er alleen diversiteit is, die door afscheiding wordt gekenmerkt. Dit is een illusie. Onze ware aard, onze realiteit, is het compleet tegenovergestelde van afscheiding. Onze ware aard is eenheid.
We zijn zielen, zegt Creme. De ziel kent de eenheid van het leven. En de reflectie van de ziel, de persoonlijkheid, weet op een diep niveau dat dit waar is en beoogt deze eenheid uit te drukken. Of we er ons bewust van zijn of niet, we zoeken eenheid wanneer we ons identificeren met iets dat groter is dan wijzelf – onze familie, een politieke partij, een land, of een familie van landen. Het is gemakkelijk te zien wat het gebrek aan eenheid tussen landen in de wereld tot stand heeft gebracht. In de meeste gevallen jaagt elk land zijn eigen nationale belangen na, ongeacht de gevolgen van zijn handelen op de wereld als geheel. Gelukkig kan er verandering komen, omdat Maitreya de Wereldleraar en de Meesters van Wijsheid in de wereld zijn gekomen om ons te helpen. Het is mogelijk om in ons handelen rekening te houden met het algemeen welzijn. Synthese en eenheid kunnen de norm worden. Natuurlijk is, zoals Creme aangeeft, de keuze voor eenheid aan ons. De Meesters maken nooit inbreuk op de vrije wil. Maar wanneer we er eenmaal voor kiezen en we werken om het tot stand te brengen, dient het gecultiveerd te worden, want anders zal het niet standhouden. Zoals Creme’s Meester zegt, moet eenheid onderhouden worden “zoals een wijze tuinman zijn tuin onderhoudt en liefdevol elke nieuwe knop en loot verzorgt” (blz. 163).

Groepswerk
Groepswerk is een belangrijk thema in veel van Benjamin Creme’s boeken en dit geldt ook voor De Kunst van Samenwerking. Samenwerking en eenheid zijn van essentieel belang voor succesvol groepswerk. En precies zoals wedijver relaties op het wereldtoneel schaadt, zo schaadt het ook het groepswerk en kan het de effectiviteit van een groep belemmeren. Wanneer er groepsleden zijn die wedijveren om aanzien of erkenning, wanneer zij wedijveren om hun ideeën op te dringen aan andere groepsleden, dan herken je daar duidelijk wedijver in. Wedijver binnen een groep betekent dat de persoonlijkheid overheerst en niet de ziel. Wanneer de persoonlijkheid overheerst, zal er onvermijdelijk conflict zijn.
Creme wordt gevraagd welke mate van conflict een groep kan verwerken zonder dat het de groepseenheid beïnvloedt: “ Het korte antwoord daarop is geen enkel,” zegt hij. “Elke manifestatie van conflict bedreigt de eenheid van de groep” (blz. 186). Groepswerkers moet leren het conflict te overstijgen. Ze moeten boven de persoonlijkheidsreacties uitstijgen en reageren vanaf het niveau van de ziel om zo samenwerking en eenheid een kans te geven om te groeien.

Begoocheling
Volgens Benjamin Creme is begoocheling als mist. Het is het grootste obstakel voor samenwerking en eenheid. De Meester Djwhal Khul schreef ook over begoocheling als mist en kenmerkte het als de grondslag voor alle aspecten van die misvattingen, misleidingen en verkeerde interpretaties die we in het dagelijkse leven tegenkomen.** Totdat we een zeker niveau van bewustzijn bereiken, realiseren we ons niet eens dat het een probleem is. En zolang we de werking ervan niet zien in ons leven en ons niet toeleggen op het verwijderen ervan, zal begoocheling maken dat we op zelfbelemmerende wijze blijven handelen. Zolang gaan we van leven tot leven, verdwaald in deze mist, niet in staat om het echte van het onechte te onderscheiden; en dus lijden we.
Creme toont voorbeelden van de manier waarop begoocheling zelfs groepswerk kan beïnvloeden. Hij schrijft ook over Amerika en zijn begoochelingen en de gevolgen daarvan op innerlijk en uiterlijk vlak in de relaties met andere landen. Deze voorbeelden bieden een schrikbarend beeld van de verregaande aanwezigheid van begoocheling.
Het doel is onszelf te bevrijden van begoocheling en hiervoor dienen we mentaal gepolariseerd te worden. Naarmate we mentaal gepolariseerd worden, kan het licht van de ziel door het mentale lichaam heen werken om begoocheling op te lossen. Maar we moeten moeite doen om het licht van de ziel aan te trekken. Dit doen we door dienstbaarheid en meditatie, in het bijzonder Transmissie-meditatie, schrijft Creme. Mentaal gepolariseerd worden is eigenlijk een proces van groeiend bewustzijn. Aanvankelijk vinden we het wellicht nog een raadsel. Zolang we in begoocheling leven, zijn we ons er niet van bewust, maar we moeten ons ervan bewust zijn willen we een uitweg vinden. Dus moeten we oefenen om ons gewaar te worden – gewaarwording van de gedachten, de emotionele reacties en de conditionering die de begoocheling vormt – zonder de begoochelingen of onszelf te veroordelen. Creme zegt: “Wanneer je je ervan bewust wordt, verdwijnt de begoocheling” (blz. 93). Wanneer begoocheling verdwijnt, zullen de kenmerken van samenwerking en eenheid op natuurlijke wijze verschijnen.

Onze kracht
Eenheid en samenwerking zijn synonieme ideeën die de goddelijke wil weerspiegelen. Wanneer we samenwerken, creëren we eenheid. Wanneer eenheid wordt verwezenlijkt, is samenwerking het natuurlijke gevolg. Beide leiden naar hetzelfde doel – een leven zonder afscheiding, een leven waarin samendelen en rechtvaardigheid realiteit zijn. Wanneer we leven in eenheid, wanneer we samenwerken, zijn de behoeften van het afgescheiden zelf niet langer van belang. De behoeften van de groep, de behoeften van het grotere geheel prevaleren dan.
Samenwerking en eenheid zijn onze kracht. Ze zijn de weg van de toekomst. Wanneer we ze verwerven, hebben we hoop. Wanneer we ze verliezen, doen we dat op eigen risico. De Britse filosoof Bertrand Russel heeft eens gezegd: “Het enige dat de mensheid kan redden, is samenwerking.” Benjamin Creme’s boek De Kunst van Samenwerking toont ons dat dit werkelijk de enige weg voorwaarts is.

Benjamin Creme, De Kunst van Samenwerking. Share International/Nederland, Amsterdam, 2003.
* Supermundane, The Inner Life Book IV (Agni Yoga Society, Inc.
** Begoocheling – Een wereldprobleem (Servire), blz.92

McNair Ezzard heeft een Mastergraad van de Iliff School voor Theologie in Denver (Colorado VS) en werkt als bestuurder in de gezondheidszorg in de regio San Francisco (VS).