Zorgen voor het ‘blauwe hart’ van de planeet
interview met Mary Crowley door Jason Francis (ingekort – zie voor de integrale tekst Share International december 2014)

Het Ocean Voyages Instituut is een non-profit organisatie die in 1979 door een groep internationale zeilers, opvoedkundigen en natuurbeschermers werd opgericht in Sausalito (Californië, VS). De groep geeft maritieme voorlichting en is gewijd aan het behoud van de oceanen van de wereld. Het Project Kaisei (‘oceaan planeet’ in het Japans), in 2009 opgezet door het Ocean Voyages Instituut, richt zich op ‘redding van de Stille Oceaan van de plastic-invasie’ door de oceaan te ontdoen van marien afval en door het geven van voorlichting over het probleem. Milieuactiviste Mary Crowley is mede-oprichter en hoofd van het Ocean Voyages Instituut, mede-oprichter van het Project Kaisei, alsmede een van de projectleiders. Jason Francis interviewde haar voor Share International.

Share International: Waarom verwijst u naar de oceaan als ons ‘blauwe hart’?
Mary Crowley: Oceanen maken meer dan 72 procent van onze planeet uit en produceren meer dan de helft van onze zuurstof. Het is belangrijk dat mensen begrijpen dat de gezondheid van de oceanen directe invloed heeft op de gezondheid van de planeet en onze eigen gezondheid. Veel mensen begrijpen niet hoe belangrijk het ecosysteem van de oceaan is. Het is het blauwe hart van onze planeet. Het is wat onze blauw-groene planeet mooi houdt.

SI: Weten we hoeveel door de mens veroorzaakt marien afval onze oceanen bevatten?
MC: Niemand heeft echt een exact cijfer. We gebruiken de oceaan al eeuwen als onze vuilnisbak. We hebben in de laatste 60 jaar grote hoeveelheden plastic in de oceaan gedumpt. Er wordt elk jaar meer dan 300 miljoen ton plastic geproduceerd. Slechts ongeveer 6 tot 8 procent daarvan wordt gerecycled. Een groot deel van de plastics zijn voor eenmalig gebruik – borden, glazen, messen, vorken en tassen. Een enorme hoeveelheid daarvan eindigt in de oceaan. We houden ons in het algemeen niet zo bezig met plastic als materiaal op zich. Plastics voor allerlei medische toepassingen kunnen uitstekend zijn. Plastic voor langdurig gebruik, zoals plastic bielzen, kunststoffen in verschillende duurzame structuren zijn een prima materiaal. Maar wegwerpplastic dat in onze maatschappij zo wijd verspreid is, veroorzaakt enorme problemen voor de oceaan. Kleine bronnen, groot probleem

SI: Wat is de ‘plastic maalstroom’?
MC: De plastic maalstroom verwijst naar gebieden waar zeestromingen de neiging hebben om vuil eenzelfde regio in te drijven. Er zijn draaikolken in de noordelijke Stille Oceaan, de Stille Zuidzee, de Middellandse zee, de Indische Oceaan en in de Noord-Atlantische Oceaan. Dit zijn de belangrijkste systemen van oceaanstromingen die verzamelingen van wereldwijd afval creëren. Er zijn ook kustgebieden waar stromingen wervelen en afval verzamelen. Soms ziet men een enorme hoeveelheid afval dat uit riviermondingen de oceaan instroomt, nadat het afval dat in de rivieren geworpen werd, door de stroomgebieden is meegevoerd. SI: Hoe kan zoveel afval in de oceanen terechtkomen? U sprak over mensen die afval in rivieren gooien, maar voor de hoeveelheid rommel die zich in de oceanen verzamelt moeten er meer oorzaken zijn. MC: Veel mensen denken dat het probleem ontstaat bij mensen die afval in het water gooien bij de stranden of vanaf een boot of schip. De VN hebben onderzoek gedaan waar het puin vandaan komt en ongeveer 20 procent ervan zou van schepen kunnen komen, maar de overige 80 procent komt uit de stroomgebieden. Veel ervan komt niet van mensen die het met opzet in de oceaan gooien. Er zijn delen van Midden-Amerika, Afrika en bepaalde eiland-landen waar er geen vuilophaalsysteem bestaat. Daar gebruiken mensen de oceaan als hun vuilnisbak. Als we praten over Europa, de Verenigde Staten, Canada en andere delen van de wereld, belanden er uiteindelijk [indirect] tonnen afval in de oceaan. Het komt meestal uit vele kleine bronnen. Het zou kunnen komen van een overvolle vuilnisbak, of iemand die dingen naast een vuilnisbak neerzet. Het kan een recyclecentrum zijn waar een wind opsteekt en er dingen weggeblazen worden. Plastic is een heel licht materiaal. Of een vrachtwagen vol met plastic waarvan onderweg door de wind wat van weg waait, zodat het uiteindelijk in een rivier of waterscheidingsgebied terechtkomt. Een hoop afval komt in de oceaan terecht door de regen. Met de wereldwijde klimaatverandering en meer gebieden met stortregens en overstromingen, stroomt er nu nog meer afval de oceaan in.

SI: Welk effect heeft het mariene afval, met name plastic, op het zeeleven?
MC: Het heeft een belangrijk en vreselijk effect op het zeeleven. Mijn mentor en goede vriendin, mariene bioloog Sylvia Earle, schat dat er elk jaar ruim 300.000 zeezoogdieren omkomen doordat ze mariene plastic binnenkrijgen. Een twee jaar oude walvis, bijvoorbeeld, spoelt aan op een strand en een autopsie zal aantonen dat de maag van de walvis vol plastic zit waardoor hij uitgehongerd is. Het binnenkrijgen van plastic doodt veel zeeschildpadden en zeevogels, waaronder albatrossen. Het hele Midway Island-gebied en de noordwestelijke eilanden van Hawaï zijn geweldige broedplaatsen voor de albatros en deze vogels voeden hun kuikens onbewust plastic. Tijdens onze expedities hebben we het probleem van plastic etende vis bestudeerd. Een groep vissen die we hebben bestudeerd zijn myctophids, ook wel bekend als lantaarnvis. Ze eten normaal plankton en grotere vissen eten hen weer op. Naast plankton eten ze veel kleine stukjes plastic. Dus plastic en de gifstoffen die ermee verbonden zijn, komen zo onvermijdelijk in onze voedselketen terecht.

SI: Zijn er andere verontreinigende stoffen, zoals giftige chemicaliën, die ook in de oceaan terechtkomen?
MC: Ja. Helaas, de mensen geloofden dat de oceaan zó uitgestrekt was, dat we er zonder gevolgen alles in konden gooiden. Nu weten we dat dat geenszins het geval is. Chemicaliën zijn verschrikkelijk. Er zijn dode zones in vele delen van de wereld die ontstaan door het afvloeien van meststoffen, pesticiden en andere verontreinigende stoffen. Ook is ontdekt dat zonnebrandmiddelen en andere soorten lotions schadelijk zijn voor de gezondheid van koraal. We moeten heel voorzichtig zijn met chemische stoffen op het land en in de oceaan.

Grote schoonmaak
SI: Welke oplossingen worden voorgesteld om mariene afval, met name plastic, uit de oceanen te verwijderen?
MC: Een belangrijk onderdeel van iedere oplossing is dat we het niet meer dumpen. Wij zijn voorstander van een verbod op plastic zakken en plastic flessen. Eigenlijk is een verbod op alle wegwerpplastic nodig. Om dat mogelijk te maken zijn er allerlei vernieuwingen die we kunnen doorvoeren. Het is bijvoorbeeld veel gezonder voor mensen om herbruikbaar glas te gebruiken of roestvrijstalen waterflessen. Er zijn manieren om herbruikbare tassen en innovatieve verpakkingen te creëren. Veel mensen die ik ken brengen glazen bakjes mee naar restaurants om restjes mee naar huis te nemen. Of, als ze naar een winkel gaan, hun eigen tassen meenemen, zodat ze niet voor nog meer afval zorgen. Ik neem altijd mijn eigen thermosbeker mee voor cappuccino’s en latte’s zodat ik nooit gebruik hoef te maken van een wegwerpbeker. Steeds meer mensen realiseren zich dat het niet alleen beter is voor het milieu, het is ook beter voor hun eigen gezondheid om geen wegwerpartikelen te gebruiken. Een ander deel van de oplossing is het bevorderen van schoonmaakbeurten op alle niveaus. Wij zijn voorstander van wijkschoonmaakbeurten – het schoonmaken van uw tuin en de straat. Wij zijn voorstander van rivierschoonmaakbeurten. Ik ben langs enkele rivieren gereden die er best aardig uitzien, totdat je in de geulen langs de randen gaat kijken en je allerlei plastic afval tegenkomt. Wij zijn voorstander van een schoonmaakbeurt voor de stranden. Bij Project Kaisei zijn het vooral wij die grote schoonmaak houden op de oceaan. Op de expedities die we naar de draaikolk gemaakt hebben, hebben we het afval dat we vonden in verschillende categorieën ingedeeld. Daarna hebben we voor elke categorie goede oplossingen voor het schoonmaken uitgewerkt. Een van de voornaamste en verontrustendste categorieën is bijvoorbeeld verlaten vistuig, zoals ‘spooknetten’. Dat zijn visnetten die verloren zijn gegaan, of soms ook snijden mensen die illegale visserij bedrijven, hun netten kapot om geen bewijs achter te laten van wat ze aan het doen zijn. In de beweging van de golven van de zee zullen deze netten gaan rollen en andere netten, zeeleven en plastic vangen. Ze worden ‘spooknetten’ genoemd omdat ze, zogezegd, uit zichzelf gaan vissen. Ze zijn schadelijk omdat ze zeeleven vangen en verstrikken. Ze zijn ook schadelijk omdat ze het koraal verstikken wanneer ze er tegenaan botsen. Het uit de oceaan verwijderen van deze spooknetten is belangrijk. Om dat te kunnen doen is uitrusting nodig die in de oceaanindustrie gebruikt wordt. Je hebt kranen nodig, haken en graafmachines – apparatuur die deze grote netten die 2 tot 10 ton kunnen wegen, kan vastgrijpen – om al dit giftig materiaal en de dodelijke vallen uit de oceaan te verwijderen. Wij zijn een groot voorstander van het opruimen van spooknetten en hebben goede technologie om dat te doen. Eén categorie afval is wat ik consumentenafval noem – dingen zoals wasmiddelflacons, bleekmiddelflessen, oliecontainers, plastic flessen, emmers, kratten en verpakkingsstrips, dat soort dingen. Een echt goede manier om dit op te ruimen is het aanpassen van de visnetten die commerciële vissersboten gebruiken, om op deze kunststofmaterialen te kunnen vissen. Het betalen van de vissers om op plastics te vissen is een dubbel goede zaak. Ze doen werkelijk belangrijk schoonmaakwerk en omdat ze worden betaald om op plastic rommel te vissen, doen we tegelijk wat tegen overbevissing. Je begint een veel duurzamere visserij en het levert een veel gezondere oceaan op. Nog een categorie van afval vormen de micro-plastics, waaronder de plastic korrels waarvan plastic producten worden gemaakt, en afgebroken kunststofmaterialen. Voor het verwijderen daarvan bouwen we met behulp van principes van biomimicry die we in de natuur vinden, apparaten voor het passief verzamelen…. Nu is de tijd

SI: Gezien de enorme schade die de mensheid de oceanen toebrengt en wat er wordt gedaan om de situatie te veranderen, hoe hoopvol bent u dan over de toekomst van onze oceanen?
MC: Dit is een probleem dat we kunnen oplossen. Het vraagt geen enorme veranderingen. Het vraagt slechts kleine veranderingen van veel mensen en wat creativiteit. We hebben veel geleerd over wat we moeten doen. Nu is de tijd om een betere wereld te creëren voor toekomstige generaties. Nu is de tijd om deel te nemen aan het opruimen van onze eigen rotzooi, te leren van wat we hebben gedaan en het in de toekomst beter te doen. Het is een uitdaging en ik ben hoopvol gestemd.

SI: Wilt u nog iets toevoegen?
MC: Ik moedig iedereen aan om deel te nemen aan dit proces. Er is een verbazingwekkende hoeveelheid plezier en vreugde in het werkelijk deelnemen aan wat wij voor onze wereld kunnen doen. Ik wil graag een manier vinden om de creativiteit en de positieve energie van steeds meer mensen van alle leeftijdsgroepen te ontketenen. Jonge mensen hebben zulke prachtige energie en creativiteit. Gepensioneerden hebben een levenslange ervaring en kunnen zeer veel bijdragen om te helpen onze wereld een betere wereld te maken – en, natuurlijk, iedereen daar tussenin. Soms hebben mensen het gevoel dat er niet veel is wat ze kunnen doen. Ik wil tegen iedereen zeggen dat ze juist wel veel kunnen doen door gewoon zichzelf te informeren en kleine veranderingen door te voeren in hun gedrag, door meer aan hun gemeenschap en buurt bij te dragen. We kunnen elkaar allemaal aanmoedigen vrijgeviger te zijn, meer samen te delen en meer bij te dragen aan het behoud van onze blauw-groene planeet als een prachtige plek om te wonen.

Voor meer informatie: oceanvoyages institute.org; projectkaisei.org