Interview met Robin Lim door Jason Francis

Yayasan Bumi Sehat is een organisatie zonder winstoogmerk die zich inzet voor veilige en gezonde bevallingen, voornamelijk in Indonesië. De groep, waarvan de naam ‘non-profit gezonde Moeder Aarde’ betekent, beheert twee gezondheids- en kraamklinieken in Indonesië en één in de Filippijnen. Robin Lim richtte de organisatie in 1995 op. Ze is een internationaal bekende verloskundige, die sinds 1993 in Indonesië, de Filipijnen en de Verenigde Staten heeft gewerkt. In 2011 werd Robin Lim verkozen tot CNN’s Held van het Jaar. Jason Francis interviewde haar voor Share International.

Hoge baby- en kraambedsterfte

Share International: Wat zijn de voornaamste redenen voor babysterfte?

Robin Lim: Armoede, hongersnood, ondervoeding, en het gebrek aan vakkundige zorg van vroedvrouwen. Soms is er geen toegang tot zorg omdat de moeder op een te grote afstand van zorgaanbieders woont. Meestal zijn de kosten het probleem, voornamelijk in landen waar prenatale zorg onder obstetrie/gyneacologie (OB/GYN) valt en duur is. In de gemeenschappelijke gezondheids- en kraamklinieken van Bumi Sehat op Bali, in Atjeh (Indonesië) en Dulag (Filipijnen) zijn er 24 uur per dag gratis verloskundigen beschikbaar. Wanneer het risico van complicaties zich voordoet, brengen de verloskundigen de moeder naar een OB/GYN en zorgen ervoor dat ze de aandacht krijgt die mogelijk haar leven en dat van haar kind redt. Als dit betekent dat wij voor de dokter moeten betalen, dan doen we dat. Gezondheidszorg is een mensenrecht, maar is niet gratis. Iemand moet het betalen. Wanneer de moeder die gevaar loopt niet kan betalen, kan een ander dat wel en mensen willen helpen. Dat is waar Bumi Sehat voor staat. Borstvoeding voorkomt kindersterfte. Het is het optimale voedsel voor zuigelingen. In onderontwikkelde landen voegen ouders vaak water toe aan de flesvoeding, wat leidt tot ondervoeding. De flesvoeding is duur. De meeste mensen met een minimumloon kunnen het zich niet veroorloven om het te kopen. Bovendien zijn er ernstige problemen met water en sanitaire voorzieningen, en de noodzaak om de flesvoeding eerst te koken om bacteriën te doden, zelfs voordat het water wordt toegevoegd.

Moeders in dit deel van de wereld zijn goed op de hoogte van de risico’s van flesvoeding, maar ze worden misleid door ziekenhuizen. De baby wordt namelijk na de geboorte naar de kraamruimte gebracht. De kraamruimte of ‘babykamer’ wordt gesponsord door een producent van flesvoeding, zoals Nestlé, die de ‘melkzusters’ betaalt om de baby’s flesvoeding te geven, zelfs voordat ze borstvoeding van hun moeder kunnen krijgen. Zodra een pasgeboren kind al is het maar eenmaal flesvoeding heeft gehad, kan het moeilijk aan borstvoeding wennen, vanwege tepelverwarring. De flesvoedingsproducenten weten dit. De volgende stap is dat de baby wordt teruggebracht naar de moeder en het erg moeilijk is hem of haar de borst te geven, vanwege het grote verschil tussen de tepels van de moeder en de kunstmatige. De baby huilt. De zuster zegt: “Zie je wel, hij wil niet aan de borst.” De melktoevoer van de moeder wordt niet gestimuleerd door het zuigen van de baby, waardoor de toevoer zich niet in voldoende mate ontwikkelt. De moeder probeert het de volgende dag, wanneer de baby opnieuw bij haar wordt gebracht om borstvoeding te krijgen. De baby huilt, en er is frustratie bij moeder en kind, en de melkzuster is er als de kippen bij om een fles kunstmatige flesvoeding in het mondje van het kind te duwen. Het is een neerwaartse spiraal. Hierdoor sterven baby’s.

SI: Hoe vaak komt het in Indonesië en wereldwijd voor dat moeders sterven tijdens de bevalling?
RL: Een UNICEF-rapport uit 2012 stelt: “Elke drie minuten sterft er ergens in Indonesië een kind onder de vijf jaar. Bovendien sterft er elk uur een vrouw tijdens de bevalling of door oorzaken gerelateerd aan haar zwangerschap.” Op 29 mei 2003 meldde de Jakarta Post dat bij 373 van de 100.000 bevallingen in Indonesië sprake is van kraambedsterfte. Dit was het hoogste percentage van alle landen in de ASEAN-regio [Associatie van Zuid-Aziatische Landen]. Het VN-fonds voor Bevolkingsactiviteiten stelt dat het recentste sterftepercentage onder Indonesische moeders 307 per 100.000 bevallingen bedraagt. Dat is natuurlijk nog steeds onacceptabel hoog in vergelijking met andere landen in de regio. Hoewel het percentage in de afgelopen tien jaar is gedaald, daalt het minder snel dan vergelijkbare indicatoren zoals de percentages voor zuigelingen- en kindersterfte.

Wereldwijd zijn er volgens de Wereldgezondheidsorganisatie in 2013, 289.000 vrouwen gestorven tijdens of na hun zwangerschap of bevalling.

SI: Wat zijn de voornaamste oorzaken voor kraambedsterfte?
RL: Het zijn oorzaken die te voorkomen zijn: armoede, honger en ondervoeding. Die leiden allemaal tot bloedingen na de bevalling, of hoge bloeddruk veroorzaakt door zwangerschapsstress, als de moeder niet voldoende toereikende voeding en steun ontvangt. En natuurlijk bloedvergiftiging, met mogelijk fatale gevolgen. De afwezigheid van vakkundige verloskundige zorg voor de moeders is een stille moordenaar, want een vakkundige vroedvrouw of dokter (maar al te vaak onbetaalbaar voor het gemiddelde gezin) kan bloedingen vaak stoppen, bloeddruk meten en de moeder helpen om eclampsie te voorkomen. [Eclampsie is een levensbedreigende aandoening die ervoor kan zorgen dat een zwangere vrouw met een hoge bloeddruk of hoog eiwitgehalte in haar urine toevallen krijgt of in coma raakt.] Ervaren kraamverzorgers kunnen ook het risico op infectie verkleinen.

Verloskundigen bieden persoonlijke kraamzorg aan de moeders. Ik heb gezien hoe medische OB/GYN-professionals, allemaal met goede bedoelingen, zwangere vrouwen juist ‘kraamzorgen’ gaven. Zij zeggen bijvoorbeeld: “Je vruchtwatergehalte is gevaarlijk laag, je hebt een keizersnede nodig.” Als de moeder te arm is om een keizersnede te betalen, komt ze mogelijk niet terug om de zorg te krijgen die ze nodig heeft. Dit gebeurt vooral in landen waar gezinnen hun baby’s pas mee naar huis mogen nemen als de ziekenhuisnota volledig is betaald. Een vakkundige vroedvrouw zou zeggen: ”Ik stel voor dat je veel meer schoon water drinkt en ervoor zorgt dat je voldoende eiwitrijke en voedzame voeding binnen krijgt, zodat jij en je kind goed doorvoed en gehydrateerd blijven. Laten we over een dag of twee nog eens kijken of het vruchtwater toeneemt.” Dit kan onnodige keizersnedes voorkomen. En dat is een goede ontwikkeling, gezien het verhoogde risico dat kleeft aan geboorten via een operatieve ingreep. Maar wanneer een keizersnede noodzakelijk is, is het ook een wonder dat beschikbaar moet zijn.

Belang van vroedvrouwen

SI: Wat bewoog u ertoe om in Ubud (Bali, Indonesië) gratis gezondheidszorg te bieden aan zwangere vrouwen en kinderen tot vijf jaar?
RL: Mijn zus overleed 24 jaar geleden tijdens haar derde zwangerschap aan de gevolgen van door de zwangerschap veroorzaakte hoge bloeddruk. Ze verbleef in de VS, was verzekerd en werd verzorgd door een OB/GYN. Ik ben ervan overtuigd dat haar dood te voorkomen was geweest. Christine viel tussen wal en schip. Ik geloof dat als ze haar kraamzorg van een verloskundige had gekregen, zij en haar kind nog zouden leven. Verloskundigen brengen meer tijd door met de moeder in spé en zorgen ervoor dat ze niet tussen wal en schip belanden. De verzekering van Christine dekte de kosten voor kraamzorg door verloskundigen niet. Ik was leraar en schrijver. Ik besloot om mijn studie voort te zetten en verloskundige te worden, omdat niemands zus, dochter, moeder of partner behoort te sterven vanwege een eenvoudig vast te stellen zwangerschapsrisico, iets wat te voorkomen is. Ik was, en ben, bereid mijn leven te wijden aan de zorg voor moeder en kind, dag en nacht…

SI: Hoe belangrijk zijn de geboorteregelingsdiensten die Yayasan Bumi Sehat biedt, zoals het beschikbaar stellen van anticonceptiemiddelen?
RL: De Indonesische gezondheidszorg biedt geboortebeperkingsmiddelen aan, hoofdzakelijk driemaandelijkse depo provera hormonale injecties. Dit heeft veel nadelige effecten op de gezondheid van vrouwen. Maar ongewenste zwangerschappen kunnen fataal zijn. Bij Bumi Sehat onderwijzen we de, mits goed opgevolgd, bijzonder effectieve Billings ovulatiemethode voor geboorteregeling. Dit geeft stellen een gezondere keuze, hoewel geen van deze methoden bescherming biedt tegen seksueel overdraagbare aandoeningen zoals HIV/AIDS. Daarom geven we ook ladingen gratis condooms weg.

SI: Hoe belangrijk is het om de culturele overtuigingen en tradities van uw patiënten te respecteren? Zijn er momenten waarop zulke overtuigingen niet gerespecteerd moeten worden?
RL: Het is van het grootste belang om respectvol te zijn. Daarom zingen we tijdens de geboorte, wanneer het hoofdje van de baby zichtbaar is, de liederen uit het geloof van het gezin. Hoewel, soms wordt cultuur gebruikt als excuus voor wreedheid. Niemand in de gezondheidszorg mag wreed zijn. Het is simpelweg niet acceptabel. Dus wanneer het bijvoorbeeld aankomt op het besnijden van kinderen of baby’s, meisjes of jongens, weiger ik dat te doen. Sommige mensen zeggen dat het onderdeel is van hun cultuur. Cultuur is altijd in ontwikkeling. Wij mensen mogen bepalen wat cultuur is. Wanneer het neerkomt op het beschadigen van mensen, in het bijzonder degenen die te klein zijn om te zeggen: “Stop, doe me geen pijn!” dan zeg ik: “Het is tijd om je cultuur aan te passen.”

SI: Wilt u nog iets toevoegen?
RL: Het allerbelangrijkste, wat we allemaal nodig hebben en wat het beste geneesmiddel is, is dat er in ons wordt geloofd en er van ons gehouden wordt.

Voor meer informatie: www.bumisehat foundation.org