Paus Franciscus’ dringende oproep om de planeet te redden
Op 18 juni 2015 vaardigde paus Franciscus een 192 pagina’s tellende encycliek uit, Over de zorg voor ons gezamenlijk huis, waarin hij er bij rijke landen op aandringt van richting te veranderen, ongelijkheid en armoede aan te pakken en klimaatvernietiging te vermijden. Geschreven voor alle mensen, niet alleen katholieken, roept de paus de mensheid dringend op tot actie om de planeet te redden. Dit is op dit historische moment een belangrijke en bemoedigende interventie, waarin de wetenschappelijke en morele aspecten van klimaatverandering en mondiale ongelijkheid met elkaar in verband gebracht worden.

Bij de presentatie van de encycliek tijdens een persconferentie in het Vaticaan, stelde de aartsbisschop van Pergamon John Zizioulas [een van de invloedrijkste orthodox-christelijke theologen van nu]: “Deze encycliek komt op een kritiek moment in de menselijke geschiedenis en zal ongetwijfeld wereldwijd effect op het bewustzijn van mensen hebben … de ecologische crisis is in wezen een spiritueel probleem… De juiste verhouding tussen de mensheid en de aarde, of haar natuurlijke omgeving, is verbroken.” Met aanvaarding van het overweldigende bewijs van klimaatwetenschappers stelt de encycliek: “Wetenschappelijke studies wijzen er op dat de meeste mondiale opwarming van de laatste tientallen jaren te wijten is aan de grote concentratie broeikasgassen die vooral als gevolg van menselijke activiteit uitgestoten wordt.” Ze waarschuwt dat de “uitputting van de planeet de aanvaardbare grenzen al heeft overschreden en dat we nog steeds het probleem van armoede niet hebben opgelost… Het idee van oneindige of onbegrensde groei… is gebaseerd op de leugen dat er een oneindige voorraad van aardse goederen is en dit leidt ertoe dat de planeet tot voorbij iedere grens wordt uitgeknepen… Nooit hebben we ons gezamenlijke huis zoveel schade toegebracht en mishandeld als in de afgelopen 200 jaar… We zijn niet God. De Aarde was hier voor wij er waren en is ons gegeven.”

Over het gevolg van de marktwerking waarschuwt paus Franciscus: “We moeten het beeld van de markt als tovermiddel, alsof de problemen eenvoudig opgelost kunnen worden door de winsten van bedrijven of individuen te verhogen, afwijzen.” Hij wijst “simpele oplossingen” voor klimaatverandering als handel in uitstootvergunning af, omdat die, zo zegt hij, leiden tot schadelijke speculatie. In plaats daarvan adviseert hij de mensheid samen te komen in eenheid: “Het klimaat is een gemeen goed, dat van iedereen is en bedoeld is voor allen… We moeten de overtuiging versterken dat we één menselijke familie zijn… We moeten de overtuiging herwinnen dat we elkaar nodig hebben, dat we een gedeelde verantwoordelijkheid voor anderen en de wereld hebben.” Over de aanpak van ongelijkheid stelt hij: “Op verschillende manieren blijven de ontwikkelingslanden waar de belangrijkste voorraden van de biosfeer gevonden worden, de ontwikkeling van rijke landen voeden ten koste van hun eigen heden en toekomst… We worden niet geconfronteerd met twee afzonderlijke crises, de ene een milieucrisis en de andere een sociale, maar in plaats daarvan met een complexe crisis die zowel een sociale als een milieucrisis is… Niemand stelt een terugkeer naar het stenen tijdperk voor, maar we moeten afremmen en op een andere manier naar de werkelijkheid kijken.”

Milieuactivisten hopen dat de boodschap van de paus de landen zal stimuleren in de aanloop naar de Klimaatconferentie in Parijs in december 2015. Het hoofd klimaatverandering van de VN Christiana Figueres reageerde: “Deze strijdkreet moet de wereld naar een sterk en duurzaam universeel klimaatverdrag leiden … Samen met de economische noodzaak, laat de morele noodzaak er geen twijfel over bestaan dat we nu op klimaatverandering moeten reageren.”
Op optimistische toon concludeert paus Franciscus: “Ofschoon mensen tot het slechtste in staat zijn, kunnen ze ook boven zichzelf uitstijgen en er weer voor kiezen te doen wat goed is en een nieuw begin maken.”
Door de grondbeginselen van de zorg voor de armen en de natuurlijke wereld van zijn naamgever Sint Franciscus van Assisi over te nemen, wiens woorden in dit document niet voor niets zijn gebruikt, laat paus Franciscus zien dat hij echt een paus voor onze tijd is.
(Bron: The Guardian; BBC News VK; CNN; W2.vatican.va; en.radio vaticana.va)