Als de overheid het kapitaal dient, sterft de democratie

Er is een groeiend besef dat veel van de problemen in de wereld met elkaar verband houden, dat vergezeld gaat van een groeiend besef dat de stem van het volk een belangrijk deel van de oplossing is voor deze problemen.
Milieuactiviste Vandana Shiva studeerde natuurkunde en haar proefschrift ging over kwantumfysica. Zij staat bekend om haar werk rond het bevorderen van verstandiger landbouwmethoden, het belang van biodiversiteit, het bevorderen van bio-ethiek en haar verzet tegen genetische manipulatie van gewassen.
In een recent interview met Vandana Shiva (door Laura Flanders op GRITtv (VS) op 30 april 2011), getiteld “Inzicht in de machtsovername van ondernemingen”, gaf zij een uiterst kritische analyse van de commercialisering en het schadelijke effect ervan op bijna elk aspect van ons leven.
Het interview begon met de opmerkingen van Vandana Shiva over Jaitapur (India), “een zeer seismisch gevoelig gebied, waar de bouw van een grote kerncentrale is gepland. Protesten van de bevolking tegen de bouw ervan dateren van voor de ramp in Fukushima. Het begon met een Amerikaans-Indiase overeenkomst en betrof alle grote partijen op de energiemarkt en maakte het grote ondernemingen mogelijk enorm te investeren in de Indiase atoomindustrie. Dr. Shiva citeerde de vroegere Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Condoleeza Rice, die destijds zei: ‘Wij houden het bij olie en jullie ontwikkelen kernenergie’. Dit betekende landonteigening en verlies van vruchtbare grond, waar de plaatselijke bevolking tegen protesteerde; leden van lokale overheden, wier protesten genegeerd werden, traden af en noemden het een ‘nucleaire dictatuur’. De protesten gaan nog steeds door. Na Fukushima verwachten de mensen meer “gezond verstand”, aldus Shiva.
Gevraagd naar haar advies hoe om te gaan met de macht van grote ondernemingen, begon Shiva over de eigenschappen die de samenleving achteloos aan ondernemingen heeft toegekend: “We moeten inzien dat ondernemingen een fictie zijn die gecreëerd is; we hebben ze als rechtspersoonlijkheid erkend, terwijl ze nu proberen de mensen hun democratische rechten te ontfutselen en de Natuur van haar rechten te beroven. We staan op een keerpunt in de menselijke evolutie: we zullen òf onze rechten en de Aarde verdedigen – en daarvoor moeten we de rechten die bedrijven zich toegeëigend hebben ontmantelen – òf het bedrijfsleven zal in de komende 20 of 30 jaar de menselijke mogelijkheden op de planeet vernietigen.”
Vandana Shiva gaf verscheidene voorbeelden van de negatieve gevolgen die ondernemingen en hun werkwijzen in India hebben. Een heel bekend voorbeeld is Monsanto. [Een Amerikaanse multinational op het gebied van biotechnologie voor de landbouw en de voornaamste producent van genetisch gemodificeerd (GE) zaad; Monsanto levert de technologie voor 90 procent  van de genetisch gemodificeerde zaden op de Amerikaanse markt.] Zijn genetisch gemodificeerd zaad betekende dat Monsanto de zaadvoorraad van de boeren beheerste en elk jaar 10 miljard roepies aan royalty’s ontvangt. Toen verhoogden zij de prijs van het zaad van vijf à zeven roepies per kilogram tot ongeveer 4000 roepies per kilo. Voor genetisch gemodificeerd zaad zijn ook meer pesticiden nodig, die de bodemorganismen en andere nuttige insecten vernietigen. Wanneer de schuldenlast voor de boeren te hoog wordt, vorderen de grote multinationals hun land als aflossing. Dit heeft ertoe geleid dat in de laatste paar jaar 250 duizend boeren zelfmoord pleegden als gevolg van stress en faillissementen.
Dr. Shiva somde een aantal andere voorbeelden op, zoals multinationals die eigendom zijn van Wall Street of bekende particulieren. “Van welke kant je het ook bekijkt, bedrijven proberen zich de economie van het volk toe te eigenen en de democratie te vernietigen. Immers welke democratie zou zeggen: ‘Pak onze zaden af, geef ons meer kernenergie, geef ons meer gif’? Democratie zou kiezen voor gezond verstand, daarom moet democratie vernietigd worden en, natuurlijk moet de Natuur vertrapt worden. Ik heb in de laatste twintig jaar door de globalisering meer verwoesting gezien dan in mijn hele leven.”
‘Multinationale globalisering’ heeft directe gevolgen voor economie, politiek en hoe mensen leven. “Globalisering zoals het nu bestaat, is mondialisering van het bedrijfsleven” en een democratisch systeem, de wil van het volk, kan niet bestaan naast mondialisering van het bedrijfsleven – democratie wordt opgeofferd voor het winststreven.
“Het Amerikaanse volk moeten begrijpen dat het bedrijfsleven hen al lang geleden in de steek heeft gelaten, dat mensen hun eigen economieën moeten opbouwen en democratie weer tot leven moeten wekken. Het bedrijfsleven is niet gebonden aan een land, staat of volk. Ze voelen geen enkele loyaliteit behalve met hun winstcijfers. En de winsten hebben vandaag de dag een onvoorstelbare omvang; het is illegaal geworden, criminele winst – winsten worden ten koste van het leven gemaakt. De reden dat ik de ‘Bewaar zaad’-beweging ben begonnen in India, als programma van onze stichting, was om de biodiversiteit en rijkdom die we van onze voorouders en de Natuur ontvangen hebben, te redden en om de vrijheid en rechten van onze boeren om zaad te bewaren, te verdedigen. Anders krijg je een dictatuur – een voedseldictatuur, een waterdictatuur, een zaaddictatuur. Ons wordt een dictatuur over het leven aangeboden – geen permanent leven, maar een leven van korte duur. We moeten het leven en de vrijheid ervan voor altijd verdedigen.”
Het gesprek leidde tot de kwestie van duurzame modellen, werkelijke volksdemocratie of “Aarde-democratie”, en of er positieve ontwikkelingen naar een alternatieve manier van leven zijn. “Aarde-democratie vindt plaats waar basisbewegingen kans zien om een bauxietmijn te sluiten in de prachtige heilige berg van het stammenvolk van Orissa, genaamd Niyamgiri, ‘de berg die de heilige wet ondersteunt’. Het was Aarde-democratie toen we de plannen stopten om net buiten Delhi de grootste gasgestookte energiecentrale te bouwen en het land teruggegeven werd aan de boeren en de dorpelingen. Het vindt ook plaats in Amerika.”
Dr. Shiva had het over een groeiende vraag naar en investering in biologisch voedsel en een natuurlijker benadering van landbouwmethoden. Samen met 60 eisers heeft zij Monsanto gedagvaard, zeggend: “Eerst vervuilt dit bedrijf onze zaden en ons biologische voedsel en daagt ons dan door te zeggen: ‘Dat is ons eigendom’ en de vervuiler krijgt betaald!” Welnu, dit is een preventieve dagvaarding om duidelijk te maken dat dit bedrijf niet toegestaan moet worden met dit criminele gedrag weg te komen.
Dr. Shiva benadrukte daarna dat het de jongeren zijn die veel inzicht tonen. “Vele jongeren komen naar ons toe als stagiairs om te leren boeren, om te leren hoe eenvoudig te leven en (toch) een volledig leven te leiden. Het zijn de jongeren die de bedrijven doorzien en zeggen: ‘Daar zit niets voor ons in; we moeten ons eigen leven opbouwen’.
Vandana Shiva schreef een bijdrage voor het boek The Rights of Nature – the case for a Universal Declaration of Rights for Mother Nature (“De Rechten van de Natuur – een pleidooi voor een Universele Verklaring van de Rechten van Moeder Natuur”) waarin zij stelt dat onze systemen niet van deze tijd zijn – zoals overduidelijk is op het gebied van economie, menselijke relaties, en onze mechanistische benadering van het leven. “Dat is een deel van het probleem, er is een mechanistisch wereldbeeld dat alle problemen veroorzaakt,” aldus Shiva. “Men heeft dit idee van scheiding – scheiding tussen mensen, tussen mensen en de natuur. In Zuid-Afrika had die scheiding een naam – apartheid. We moeten de apartheid overwinnen die we ingesteld hebben tegen de Natuur en tegen gewone mensen, tegen wie gezegd is: ‘Jouw leven telt niet mee als je geen geld kunt verdienen… Als je een boer in Jaitapur bent die vecht voor zijn land, zullen we je doodschieten.’ De kerncentrale en de winsten van de bedrijven zijn veel belangrijker. De macht van de Staat die samenspant met private ondernemingen is het nieuwe fenomeen dat we zien – postmondialisering, wat ik noem de verschijning van de ‘corporatistische staat’ – en de corporatistische staat moet een fascistische staat worden. Want als de overheid zich zo nauw verbindt met het grootkapitaal, en het grootkapitaal gaat dienen, dan moet ze de gewone mensen hun vrijheden en hun rechten ontnemen.”
Dr. Shiva deed haar doctoraat over de grondslagen van de kwantumtheorie en de titel van haar proefschrift was ‘Non-localiteit in de kwantumtheorie’. “De kwantumtheorie zegt ons dat alles gerelateerd is en niets van elkaar gescheiden kan worden. Wanneer we ons dat eenmaal realiseren, dan zijn bedrijven niet meer gescheiden van de samenleving; ze zijn deel van de samenleving, het zijn deelnemers, niet in de zin van het abstracte begrip onderneming, maar in de zin van individuen. Dit is nu precies waarom de wettelijke conclusies van de ramp in Bhopal zo belangrijk waren, omdat ze uitwijzen dat de wettelijke aansprakelijkheid ligt bij degenen die de leiding over het bedrijf hebben. We moeten het bedrijfsleven weer inbedden in de menselijke samenleving en de menselijke samenleving in de gemeenschap van de Aarde – dat weer inbedden is de “ontscheiding” die we nodig hebben. Dat verband zien – de onderlinge afhankelijkheid, de verwantschap – dat is de kwantumsprong die de mensheid moet maken.
Veel van Ghandi’s filosofie is nog steeds belangrijk voor Vandana Shiva. Ze sprak over Ghandi’s drie hoofdconcepten in de Indiase strijd voor onafhankelijkheid: “Zelfbestuur, of controle over je leven; ten tweede, het vermogen om iets te maken en te produceren; en ten derde, het belangrijkste: de strijd om de waarheid, de macht van de waarheid, de moed om nee te zeggen tegen onterechte wetten, die het feit dat boeren zaad bewaren tot misdaad maken, die de lokale voedselproductie tot een ‘phyto-misdaad tegen de gezondheid’ maken. Er zijn allerlei soorten onrechtmatige wetten die ondernemingen een monopolie verlenen. We hebben een Gandhiaanse opstand nodig voor de echte wetten waar we ons aan moeten houden – de wetten van de Natuur voor ecologische duurzaamheid en de wetten van de menselijke gemeenschap voor democratie, gelijkheid, waardigheid – ongeacht ras, geslacht en klasse.” (Bron: GRITtv, VS)

Japan na de ramp

Er is al veel is gezegd en geschreven over hoe Japan uit de recente tragedie tevoorschijn zal komen. In een lang beschouwend artikel in de Nikkei Weekly beschrijft Masahiko Ishizuka, redacteur van Nihone Keizai Shimbun en directeur van het Buitenlands Perscentrum Japan, de Japanse ziel en beschaving en haar reactie op natuurlijke en historische rampen.
“Een hamvraag is de morele en spirituele invloed van deze kolossale ramp,” zegt Ishizuka. Er zijn in Japans verleden talrijke seismische en cataclysmische gebeurtenissen geweest (Japan heeft enkele van de vroegst gedocumenteerde gegevens over aardbevingen; het eerst bekende verslag dateert uit het jaar 416) – in de nasleep van de recente gebeurtenissen zijn de Japanners herinnerd aan een aspect van hun aard: het besef dat niets blijvend is. “Diep van binnen is de Japanse geest gebaseerd op een mengeling van boeddhistische en shintoïstische leringen, die de nadruk leggen op eenvoud, respect voor de natuur en de vergankelijkheid van alles.”
De enorme successen van het land hebben misschien enkele klassieke begrippen gemaskeerd: “In moderne tijden bestonden de prestaties en verrichtingen … aan de andere kant van de spirituele scheidslijn van dit onderliggende waardegevoel en eeuwenoude hang naar eenvoud. Een sterke economie en de jacht op materiële welvaart is de fundering waarop de moderne Japanse natie werd gebouwd, meestal ten koste van spiritualiteit.”
Nu, in de nasleep van 11 maart 2011, ervoer het land hoe kwetsbaar al zijn systemen en structuren zijn. Een beslissende les die geleerd is, zegt Ishizuka, is dat er geen blind geloof gehecht moet worden aan de autoriteiten, wetenschap en deskundigen.
“Nu zegt iedereen dat dit de tijd is om zich een nieuw Japan voor te stellen, in plaats van het eenvoudigweg opnieuw op te bouwen. Veel van deze commentaren leggen … de nadruk op het belang van een eenvoudig leven, minder afhankelijkheid van materiële gemakken en gerief, en het afschaffen van de ‘cultus’ van economische groei.”
Zelfs voor de aardbeving zag Japan zich voor veel ernstige problemen gesteld: economisch, sociaal, politiek; de aardbeving en tsunami kwamen er als uitdagingen slechts bovenop. “Naar verwachting zullen vastberadenheid, wijsheid, eenheid en hard werken vereist zijn om de huidige diepe crisis te boven te komen, en zullen het Japanse volk prikkelen om de ‘herstart’-knop volledig in te drukken… Hopelijk zal het Japanse volk wijzer, nederiger en zich bewuster van mogelijke risico’s uit deze crisis tevoorschijn komen. Het zal zich wellicht ook bewuster zijn van het belang om elkaar bij te staan, wanneer de autoriteiten dat niet kunnen.” (Bron: The Nikkei Weekly, Japan)