fragmenten uit het werk van Charles Eisenstein, door Elise Graf
Het essay ‘De vooruitgang van de mensheid’ van schrijver, leraar en spreker Charles Eisenstein geeft een spirituele dimensie aan onze planetaire crisis, die volgens hem eigenlijk een collectieve identiteitscrisis is, “de verschuiving in ons collectieve zelfbeeld hangt nauw samen met een parallel lopende verschuiving in ons individuele zelfbeeld”. Volgens Eisenstein ligt de “mythe van afgescheidenheid” eraan ten grondslag. “We hebben onszelf anders voorgesteld dan we in werkelijkheid zijn, als wezens die afgescheiden zijn van elkaar en van de wereld om ons heen … ons huidige zelfbeeld is zo diep geworteld in onze beschaving, technologie en cultuur dat we er geen afstand van kunnen nemen zonder dat veel van wat vertrouwd is, verloren gaat. De huidige samenloop van crises is hiervan een voorteken.”
In een videoclip die werd geproduceerd tijdens de conferentie van de non-profit organisatie Wetenschap en Non-dualiteit (SAND) in 2014 gaat Eisenstein in op de mythe van afgescheidenheid die al onze sociale en politieke instituties doordringt, evenals op de schadelijke gevolgen ervan voor onze wereld. Hij merkt op: “Onze relatie tot de natuur is een relatie van afgescheidenheid… we denken dat we op de een of andere manier aan de gevolgen kunnen ontkomen van wat we de natuur aandoen; we doen het onszelf niet aan omdat [de natuur] iets buiten onszelf is.” Hij wijst erop dat “alles wat we de planeet aandoen op de een of andere manier invloed op ons heeft – we kunnen niet aan de consequenties ervan ontkomen, omdat we niet werkelijk afgescheiden zijn.”
Eisenstein legt uit: “Ons economische systeem is een goed voorbeeld van verwezenlijkte afgescheidenheid. We hanteren een geldsysteem dat mensen veel meer met elkaar laat wedijveren dan zij dat van nature zouden doen: dat schept schaarste; die stimuleert eindeloze groei; die ondermijnt de gemeenschap.” Dit systeem “vervreemdt ons van de stoffelijke wereld door ons te omringen met gestandaardiseerde goederen, die ons in gestandaardiseerde rolpatronen en banen dwingen waarin wij vervangbaar zijn en niet langer een unieke bijdrage kunnen leveren.” Daarom, zegt hij, “leven wij in een wereld die ons doorlopend de ‘mythe van afgescheidenheid’ voorspiegelt.”
Volgens Eisenstein weten velen die vraagtekens plaatsen bij de geïnstitutionaliseerde aannames diep van binnen “dat we niet werkelijk afgescheiden zijn”. Hij stelt dat dit ons aanmoedigt om ons leven te willen leiden op basis van het begrip dat wij allen op aarde zijn gekomen met een unieke gave en dat wij die willen geven aan iets wat groter is dan onszelf. Dit geven is gebaseerd op het begrip dat “alles wat ik doe – zelfs de kleinste, onzichtbare handeling – van kosmisch belang is”. De wereld om ons heen lijkt in strijd te zijn met deze innerlijke ervaring, aangezien onze instituties maar langzaam lijken te veranderen. Hij zegt: “Het is heel moeilijk… Niemand gaat je betalen om bijvoorbeeld die dingen te doen die voortkomen uit de innerlijke ervaring van onderlinge verbondenheid.” Verder merkt hij op: “Er valt een hoop geld te verdienen door alle bossen te kappen en de oceaan helemaal leeg te vissen.” Maar jezelf vastketenen aan een boom uit protest tegen het kappen van het bos, zal je nooit veel opleveren.” Ons bewustzijn is dus in ontwikkeling, maar onze instituties blijven achter. Ze zitten behoorlijk vast in het verleden.” In ‘De vooruitgang van de mensheid’ voorspelt Eisenstein dat wanneer de planetaire crises ons persoonlijke leven raken “onze persoonlijke en collectieve misvattingen over wie we zijn niet overeind zullen blijven. De een weerspiegelt de ander: qua herkomst, gevolgen en oplossing.” En dat is waarom Eisenstein, naar eigen zeggen, het verhaal van afgescheidenheid tussen mens en natuur koppelt aan het verhaal van onze persoonlijke vervreemding van het leven, onze natuur en geest.

Elisa Graf is Amerikaans medewerker van Share International en woonachtig in Steyerberg (Duitsland).