boekbespreking door William Allen

Dr. David Clarke is hoofddocent Journalistiek en Folklore- en Mythologie-geleerde aan de Hallam University in Sheffield (VK). Hij bestudeert en schrijft al ruim 20 jaar over het ufo-verschijnsel in het VK, met name wat betreft de culturele en sociologische aspecten. Toen de Britse wet op de Openbaarheid van Bestuur in 2005 van kracht werd, was dr. Clarke een van de eersten die het ministerie van Defensie (MvD) bestookten met verzoeken om de onderzoeksdossiers van de geheime afdeling bekend als het “Ufodepartement” beschikbaar te maken voor academische onderzoekers. In 2007 kondigde het MvD aan dat het voorbereidingen trof om meer dan 11.000 dossiers die sinds 1940 opgeslagen waren, vrij te geven en via het Nationaal Archief toegankelijk te maken voor het publiek. Het Archief nodigde dr. Clarke uit om voor dit project vraagbaak en curator te zijn. Tijdens de monumentale taak om het materiaal voor het vrijgeven te ordenen, was Clarke in het bijzonder geïnteresseerd in de gevarieerde illustraties en tekeningen die talloze ooggetuigen voor hun verslagen van ufowaarnemingen maakten. Die belangstelling leidde tot zijn nieuwe boek: UFO Drawings From The National Archives (‘UFOtekeningen uit het Nationaal Archief’). Na een inleidende verhandeling waarin Clarke schetst hoe het MvD betrokken raakte bij het verzamelen van gegevens over het ufoverschijnsel, biedt hij een intrigerende reeks illustraties van ooggetuigen, chronologisch gerangschikt, die zich over vijf decennia uitstrekken. De verzameling geeft een historisch overzicht van de groeiende en kleurige variatie van vormen en afmetingen van ufo’s, van potloodschetsjes van schoolkinderen tot nauwkeurige potloodtekeningen, tot schilderstukken en gedetailleerde diagrammen (plus verscheidene foto’s) – alle met korte samenvattingen van de begeleidende meldingen. Ik was vooral gecharmeerd van de afbeeldingen uit de jaren 40 en begin jaren 50, van vaartuigen die tot bijna een decennium later door geen enkele fotograaf werden vastgelegd – met name een klokvormig ruimtevaartuig dat later de “Adamski-schotel” genoemd zou worden, nadat Adamski’s foto’s op grote schaal bekend werden. Een waarschuwend woord, echter, voor de lezers die de informatie van Benjamin Creme (BC), Share International en andere bronnen aanvaarden, namelijk dat deze planeet onmiskenbaar door afgezanten van andere werelden wordt bezocht, die buitengewoon vergevorderde technologie gebruiken; als journalist en folklorist benadert Clarke dit materiaal en het ufoverschijnsel in het algemeen als een moderne mythe die door de popcultuur en verschillende mediavormen beïnvloed is. Hij schrijft de typen voorwerpen die mensen beweren te zien voornamelijk toe aan de invloed die populaire sciencefictionfilms, televisieprogramma’s, omslagen van sensatiebladen, enz. op hun verbeelding hebben, met daarnaast de geavanceerde ontwerpen van militaire vliegtuigen. Terwijl dat bij sommige incidenten het geval kan zijn geweest, zoals met afbeeldingen van personen die beweren dat ze “helderziend” een ufo zagen of slechts gedurende een paar seconden, ontbreekt in zijn benadering mijn inziens het fundamentele vertrouwen in de gevoeligheid en overtuiging van een meerderheid van de ooggetuigen die met nadruk stelt: “Ik weet wat ik zag.” Toch, ondanks dat Clarke het verschijnsel voornamelijk tot het rijk der fabelen rekent in plaats van een aannemelijk feit, herkent hij de wezenlijke waarde van het materiaal. “Als visueel bewijs van ongebruikelijke waarnemingen die van diepgaande betekenis zijn en belangrijk voor die mensen die ufo’s zien”, schrijft hij, “zijn [de illustraties] op zich uitzonderlijk waardevolle historische documenten…” Veel van de afbeeldingen in UFO Drawings From The National Archives zijn prachtig. Sommige lijken bijna op de foto’s die in eerdere nummers van Share International zijn gepubliceerd en waarvan Benjamin Creme’s Meester bevestigde dat het ruimtevaartuigen van andere planeten waren.

David Clarke, UFO Drawings From The National Archives, Four Corners Irregulars, 2017.

Naschrift:

Sinds de sluiting van het ‘UFO-departement’ van het Britse ministerie van Defensie zijn er voor belangstellenden nu en dan boeiende recente voorbeelden van illustraties van ooggetuigen te vinden op de website van het Amerikaanse Mutual UFO Network: mufon.com, in de “track ufo’s data file”.