In gesprek met Jeremy Lent – fragmenten

Een zoektocht naar betekenis en verbinding

interview door Felicity Eliot

Jeremy Lent is een schrijver wiens werk de denkwijzen onderzoekt die de beschaving tot haar huidige duurzaamheidscrisis hebben gebracht. Hij is oprichter van het ideële Liology Institute, dat zich inzet voor een wereldbeeld dat de mensheid in staat kan stellen goed en duurzaam te leven. Hij is de auteur van The Patterning Instinct en Requiem of the Human Soul. Afgelopen september had Felicity Eliot een gesprek met hem.

Share International: Onze lezers kennen u al van uw artikel ‘Cultuurverschuiving: de mensheid op weg naar een bloeiende toekomst – Tijd voor een nieuw wereldbeeld op basis van een diepere verbondenheid’ dat eerder in Share International verscheen [SN mei 2018]. U geeft aan dat de mensheid moet veranderen en ook van richting moet veranderen, dat we misschien onze heersende metaforen en de manier waarop we onszelf zien, moeten veranderen.
Jeremy Lent: Ja, op een kleine aanpassing na: ik vind niet dat de mensheid moet veranderen, maar dat de onderliggende waarden van onze huidige beschaving moeten veranderen, zodat zij een waarachtiger weergave wordt van de kernwaarden van de mens. Als we naar de hele mensheid als groep kijken, alle 7,6 miljard mensen, dan denk ik dat we opnieuw aansluiting moeten vinden bij de kernwaarden die ons tot mens maken, waarvan we door ontwikkelingen in onze beschaving zijn afgedwaald.

SI: Dat is meer dan een kleine aanpassing. Het is heel belangrijk en ik begrijp zeker wat u bedoelt. Kunt u wat verder ingaan op de noodzaak om, zoals u zegt, weer aansluiting te zoeken bij onze kernwaarden als mens?
JL: Op het diepste niveau is onze beschaving gebaseerd op een aantal lagen van afscheiding, niet van verbondenheid. We moeten kijken naar dit onderliggende idee van scheiding tegenover verbondenheid. Als we kijken naar hoe we aanvankelijk zijn geëvolueerd, kunnen we een zekere scheiding zien als de eerste drempel van wat ons tot mens maakt, zoals de erkenning van een afgescheiden zelf en de ontwikkeling van het conceptuele bewustzijn dat ons het vermogen geeft om cultuur en taal te ontwikkelen en gereedschappen te maken, en beginnen te heersen over de wereld van de natuur.

Jeremy beschrijft vervolgens andere belangrijke momenten van afscheiding, zoals die welke voortkwamen uit de ontwikkeling van de landbouw, waardoor mensen de scheiding van elkaar en van de natuur ervoeren. Maar, zegt hij, een grote verandering ontstond in het oude Griekenland met de opkomst van het dualistische denken.
JL: Dit was een unieke stap en verschilde van al het andere denken tot dan toe. Het was een dualistische denkwijze die de werkelijkheid als een gespleten universum zag: het idee van een perfect eeuwigdurend universum ergens in een andere dimensie en aan de andere kant het wereldlijke domein dat verdorven is en waar dingen sterven; het is altijd veranderlijk, we kunnen er niet van op aan. Met de vroege denkers, van wie Plato het echt uitkristalliseerde, hoewel hij hier niet alleen in was, kwam het idee op dat mensen ook gespleten zijn; dat de ziel en het lichaam van elkaar gescheiden zijn. Het is die eeuwige ziel die ons verbindt met goddelijkheid en die ons volmaakt maakt, het is een onsterfelijk wezen en is de ultieme goedheid. En het lichaam is slecht en verdorven. Wanneer het sterft, bevrijdt het de ziel van de tombe van het lichaam zodat zij weer tot de eeuwigheid kan terugkeren. Daardoor denken we dat we ons moeten verwijderen van het lichaam en de ziel moeten vervolmaken.

SI: Het probleem is dus dat scheiding een polariserend effect heeft op alle aspecten van het leven?
JL: Ja. En bovendien, wanneer je eenmaal het idee accepteert dat de mens deze tweedeling heeft en dat het onze ziel is die ons goddelijk maakt, en je kijkt naar de rest van de natuurlijke wereld die niet zo’n rationele ziel heeft, dan ga je die (de natuurlijke wereld) vanzelf zien als minder dan goddelijk. En dit leidde tot de dualistische systematische kosmologie van het christendom, die de wereld zag als een soort mechanisch toneel voor het goddelijke drama van God; en weer werd het lichaam gespleten – in de ziel die probeerde eeuwige verlossing te bereiken, terwijl het lichaam ons van allerlei verleidingen voorzag. Dus dat was een nieuw niveau van scheiding en dualisme, dat leidde tot de wetenschappelijke revolutie die het volgende niveau van scheiding aangaf, omdat vanuit dat dualistische denken Descartes en de cartesiaanse manier van denken voortkwamen die scheiding naar een geheel nieuw niveau trokken.

SI: Dat was natuurlijk niet per se negatief.
JL: Precies. Het wil niet zeggen dat wat uit de wetenschappelijke revolutie voortkwam slecht was, omdat er in de afgelopen eeuwen van enorme vooruitgang allerlei verbazingwekkende voordelen uit deze denkbeelden zijn voortgekomen. Bijvoorbeeld de verbazingwekkende kennis en het wetenschappelijk onderzoek van nu – zoveel waarvoor we buitengewoon dankbaar kunnen zijn…

JL:…Ik zie de wetenschap als een procedurele methodologie waarmee op bepaalde manieren naar de wereld gekeken wordt en vanuit hypothese, transparantie, proeven en begrip onze kennis van de wereld vergroot. Het is een van de grote ontwikkelingen en verrichtingen van de mensheid. Maar wetenschap kan ook uitgedrukt worden middels systeemwetenschap en dan kijken we naar zaken als complexiteitsdenken, systeembiologie, netwerkwetenschap, chaostheorie – al die verschillende inzichten die onderzoeken hoe dingen met elkaar verband houden. Wanneer we kijken naar hoe dingen met elkaar verbonden zijn, komen we uit op een heel andere relatie met de wereld dan de reductionistische manier. Dan zien we dat de manier waarop dingen met elkaar verbonden zijn nooit geheel voorspeld kunnen worden. En wanneer wij mensen de dingen op deze manier proberen te begrijpen, maken we er in feite onderdeel van uit. Dus juist de manier waarop we dingen proberen te begrijpen en de dingen die we doen worden dan onderdeel van dit mondiale systeem.

SI: Ik weet er niet veel van, maar u verwijst hier denk ik naar het kwantumdenkbeeld dat de wetenschapper of waarnemer de waargenomen realiteit beïnvloedt?
JL: Ja, precies. Wij zijn actoren of spelers en maken deel uit van het systeem. En omdat dingen niet precies voorspeld kunnen worden, leidt dat tot een besef van nederigheid zodat we aanvaarden dat ons handelen diepere gevolgen heeft die wij niet kunnen voorspellen. Dit leidt ertoe dat we op een heel andere manier naar mensen in de wereld kijken en ervaren hoe we deel uitmaken van dit onderling verweven web. Wanneer je deze afzonderlijke elementen samenvoegt – de onvrede met de ineenstorting van onze huidige systemen, de erkenning dat we millennia aan wijsheid uit menselijke tradities tot onze beschikking hebben en de bevindingen van het moderne systeemdenken – zie je de overlapping. Naar mijn idee is een van de meest opwindende dingen de mogelijkheid om modern wetenschappelijk begrip te integreren met de belangrijkste bevindingen van onze wijsheidstradities, om een wereldbeeld te creëren dat waarlijk duurzaam is, gebaseerd op verbondenheid…

JL: … Als we betekenis halen uit ons besef van mondiale verbondenheid zal datgene wat we doen op dat besef gebaseerd zijn. We kunnen ook naar spirituele betekenis kijken als de bron van de diepste verbondenheid die we met onszelf en het universum hebben. Wanneer iemand het gevoel heeft dat het leven geen betekenis heeft, kan dat vaak herleid worden tot het ontbreken van een besef van verbondenheid met anderen of de omgeving. Verbondenheid is de bron waaruit we de betekenis van het leven putten en het kan tevens de beslissingen sturen die we nemen, en de waarden die we in ons leven hanteren, bijvoorbeeld in de keuzes die we nemen, de dingen die we dagelijks doen, de groepen of organisaties waar we bij aangesloten zijn, de veranderingen die we in de wereld proberen te maken.

www.youtube.com/watch?v=H0VsHVizM6Y&feature=youtu.b
Deel 2 van dit interview verschijnt in Share International, december 2018.

You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0 Both comments and pings are currently closed.