Tijd om naar ons hart te luisteren en daarnaar te handelen
Door Naoto Ozutsumi

Na 38 jaar is paus Franciscus de eerste pontifex die sinds Johannes Paulus II in 1981 Japan bezocht. In november 2019 bezocht Franciscus Hiroshima en Nagasaki, de twee steden die volledig werden verwoest door de atoombommen die in 1945 aan het einde van de Tweede Wereldoorlog door de Amerikaanse strijdkrachten werden gedropt. In deze steden gaf hij mensen over de hele wereld indrukwekkende boodschappen mee over de noodzaak om afstand te doen van wapens en ware en rechtvaardige vrede te stichten….
Op jonge leeftijd wilde de paus in Japan werken, deels omdat hij Jezuïet was en het de Jezuïeten waren die in de persoon van Francis Xavier het christendom naar Japan brachten. Maar op 21-jarige leeftijd kreeg de jonge Jezuïet longontsteking en moest een operatie ondergaan waarbij een deel van zijn rechterlong werd verwijderd. Hierdoor moest hij zijn droom om als zendeling naar Japan gestuurd te worden opgeven.Hij vergat echter niet de verwoesting en pijn die Japanners leden door de atoombombardementen, en hij trachtte het belang van vrede als volgt duidelijk te maken. In 2018 verspreidde hij onder verslaggevers en kerkelijke werkers kopieën van een foto die net na het bombardement op Nagasaki genomen was. Hierop was een jongen te zien die met zijn dode broertje op zijn rug in de rij stond te wachten om hem te laten cremeren. “Oogst van de oorlog” stond achterop elke afdruk. Het jaar daarop werd de hoop van de paus om Japan te bezoeken bewaarheid; hij voelde zich verplicht daarheen te gaan, onder andere “om de onschuldige slachtoffers van dergelijk geweld in herinnering te brengen”. Het thema dat hij koos voor zijn bezoek aan Japan was “Bescherm alle leven”.
In zijn toespraak in Nagasaki, waar 75 jaar geleden meer dan 74.000 mensen werden gedood door de enorme hitte-explosie en straling, vertelde paus Franciscus ons wat essentieel is voor internationale vrede. “Vrede en internationale stabiliteit zijn onverenigbaar met pogingen om voort te bouwen op angst voor wederzijdse destructie of de dreiging van totale vernietiging. Ze kunnen alleen bereikt worden op basis van een mondiale ethiek van solidariteit en samenwerking voor een toekomst die wordt gevormd door onderlinge afhankelijkheid en gedeelde verantwoordelijkheid van de huidige en toekomstige mensheid.” Hij deed de stem van het volk horen toen hij zei: “Overal is een wereld van vrede, vrij van kernwapens, het verlangen van miljoenen mannen en vrouwen”. En bewust van de conflicten tussen grootmachten en van de tendens om kernverdragen te veronachtzamen, waarschuwde hij ons: “We mogen nooit te moe zijn om te werken aan de verdediging van de voornaamste internationale juridische instrumenten voor nucleaire ontwapening en non-proliferatie, waaronder het Verdrag inzake het verbod op kernwapens.” Paus Franciscus waarschuwde dat geld en kostbare hulpbronnen ingezet moeten worden om de miljoenen mensen te helpen die ‘in onmenselijke omstandigheden’ leven en dat we milieuproblemen zouden moeten aanpakken in plaats van hulpbronnen te verspillen aan de wapenwedloop. Hij wees er nogmaals op:
“Niemand kan onverschillig staan tegenover de pijn van miljoenen mannen en vrouwen wier lijden ons geweten vandaag de dag verontrust. Niemand kan doof zijn voor de smeekbede van onze broeders en zusters in nood.”
Dezelfde avond vertrok Paus Franciscus naar Hiroshima. In die stad, waar in 1945 ten minste 140.000 mensen door de kernaanval werden gedood, ontmoette hij een aantal overlevenden. Yoshiko Kajimoto was 14 jaar toen de bom viel. “Toen ik naar buiten ging waren alle omliggende gebouwen vernietigd. Het was zo donker als in de nacht en het rook naar rotte vis,” vertelde ze de paus die naast haar in het Vredesmonumentpark zat. Ze beschreef mensen “die als spoken naast elkaar liepen, mensen wier hele lichaam zo verbrand was dat ik het verschil tussen mannen en vrouwen niet kon zien.” Ze voegde eraan toe dat niemand op deze wereld zich zo’n tafereel van de hel kon voorstellen. In een redevoering die hij daar hield, bracht de paus een eerbetoon aan alle slachtoffers en aan die overlevenden die “met kracht en waardigheid” verder leefden. Hij uitte zijn “bescheiden verlangen om de stem van de stemlozen te zijn, die met bezorgdheid en angst getuige zijn van de huidige toenemende spanningen”. Hij benadrukte de misdadigheid en immoraliteit van kernwapens: “Vanuit een diepe overtuiging wil ik nogmaals openlijk verklaren dat het gebruik van kernenergie voor oorlogsdoeleinden nu meer dan ooit een misdaad is, niet alleen een misdaad tegen de waardigheid van mensen, maar tegen elke mogelijke toekomst voor ons gemeenschappelijke huis. Het gebruik van kernenergie voor oorlogsdoeleinden is immoreel.”
Tegen het einde van zijn toespraak spoorde hij ons aan te roepen: “Nooit meer oorlog, nooit meer
wapengekletter, nooit meer zoveel lijden!” En hij besloot zijn toespraak met een oproep aan Christus:

“Kom, Heer, Vredevorst! Maak ons instrumenten en weerspiegelingen van uw vrede!”