Door Alenka Zupan

Er is een beroemde uitspraak van Mahatma Mohandas Ghandi: “Aan ieders behoefte kan worden voldaan, als we de hebzucht laten staan”. Hij heeft ook gezegd dat een zekere mate van lichamelijk comfort noodzakelijk is, maar boven een bepaald niveau gaat dit hinderen in plaats van helpen; daarom is het ideaal om een onbeperkt aantal behoeften te creëren en te bevredigen een dwaling en een valkuil. Volgens Ghandi zullen Europeanen hun visie moeten aanpassen als zij niet willen bezwijken onder het gewicht van de gemakken waaraan zij verslaafd zijn geraakt.

Ondanks deze en vele gelijksoortige waarschuwingen kwam in de jaren 20, met name tussen de twee wereldoorlogen, een nieuw denkbeeld op in de productfabricage: “ingebouwde veroudering”. Een met opzet aangebrachte korte levensduur werd de norm. Wat het nog krachtiger maakte, was dat het bewust werd gemodelleerd in een nog sterker ‘waanidee’ – dat van “veroudering van de begeerlijkheid”. Reclame, die veel mensen nu als vanzelfsprekend beschouwen, werd gebruikt om een gevoel van ontoereikendheid of een persoonlijk gevoel van mislukking in te prenten als het nieuwste, modernste, grootste en beste product buiten ons bereik bleef.

Nu zitten we in die ‘val’ en de effecten van hebzucht zijn zonder meer duidelijk voor het merendeel van de weldenkende waarnemers. De aarde lijdt en, zoals econoom en auteur Jeffrey Sachs het verwoordde: “het gebruik van hulpbronnen heeft zo’n vlucht genomen dat we wereldwijd tegen grenzen aanlopen. We voelen elke dag de schokeffecten van catastrofale overstromingen, droogtes en stormen – en de prijsstijgingen op de grondstoffenmarkt die daarvan het gevolg zijn. Ons lot hangt er nu van af of we samenwerken dan wel slachtoffer worden van zelfvernietigende hebzucht.”

Het besef dat we zo veel mogelijk op alle gebieden van het leven duurzaamheid moeten betrachten, dringt eindelijk door. Wat begon als lokale projecten van burgers die uitgroeiden tot een praktische norm, heeft zich geleidelijk ontwikkeld tot officieel beleid, naarmate lokale, federale, nationale instanties ze begonnen over te nemen en toe te passen. De wegwerplevensstijl verandert in wat op een dag bekend kan worden als ‘postconsumentisme’ met recycling, hergebruik, reparatie, het doen met wat je hebt of het zelf fabriceren als sleutelfactoren in een nieuwe verhouding van verantwoord rentmeesterschap en correct beheer van de hulpronnen die onze planeet levert. Slovenië heeft de noodzaak van een dergelijke verandering omarmd en heeft een leidende rol in de revolutie van recycling en afvalbeheer. De hoofdstad Ljubljana werd in 2016 uitgeroepen tot Groene Hoofdstad van Europa. Hergebruik van goederen staat ook hoog op de Sloveense agenda en het volgende interview geeft een kleinschalig maar goed voorbeeld van duurzaamheid in actie.
…